Tết Đoan Ngọ là dịp để các gia đình Việt thể hiện lòng thành kính đối với tổ tiên và các vị thần linh. Mâm cúng Tết Đoan Ngọ ở mỗi vùng miền có những đặc trưng riêng, thể hiện nét văn hóa đa dạng và phong phú của dân tộc. Dưới đây là hướng dẫn chuẩn bị mâm cúng Tết Đoan Ngọ theo từng miền Bắc, Trung, Nam.
1. Mâm cúng theo phong tục miền Bắc
Mâm cúng Tết Đoan Ngọ được chuẩn bị như sau:
- Rượu nếp là một phần không thể thiếu trong ngày lễ này. Từ xưa, người ta tin rằng rượu nếp có khả năng tiêu diệt sâu bọ trong cơ thể, ngăn chặn chúng gây hại. Đặc biệt, tại miền Bắc, cơm rượu nếp cái hoa vàng nổi tiếng bởi chất lượng đặc biệt ngon, đây là món không thể thiếu trong mâm cúng. Ngoài ra, một số nơi ở miền Bắc còn dùng cơm rượu nếp cẩm.
- Bánh tro là loại bánh làm từ gạo nếp đã ngâm trong nước tro và gói bằng lá chuối. Bánh tro có vị ngon, dễ ăn, dễ tiêu hóa, đặc biệt khi ăn kèm với đường hoặc mật. Theo truyền thống, việc luộc gạo nếp trong lá chuối giúp bánh hấp thụ đặc tính từ cây cỏ, mang lại hiệu quả giải nhiệt và tiêu bệnh trong cơ thể.
Cách chuẩn bị mâm cúng Tết Đoan Ngọ
2. Mâm cúng theo phong tục miền Trung
Khi chuẩn bị mâm cúng Tết Đoan Ngọ theo phong tục miền Trung, ngoài những loại đồ cúng phổ biến, người dân nơi đây còn bày biện thêm một số món đặc trưng sau:
- Ở miền Trung, cơm rượu được làm theo phương pháp truyền thống, có hình dạng miếng vuông nhỏ, chín mềm từ bên trong ra bên ngoài.
- Người miền Trung ưa chuộng thịt vịt vì tin rằng nó có tác dụng làm mát, giải nhiệt cơ thể, bổ máu và hỗ trợ tiêu hóa tốt hơn. Hơn nữa, thời điểm này trong năm thịt vịt cũng ngon và béo nhất.
- Chè kê không phổ biến ở tất cả các tỉnh miền Trung nhưng lại rất được ưa chuộng trong mâm cúng Tết Đoan Ngọ của người Quảng Nam. Món chè này được nấu từ hạt kê, đến khi mềm và dẻo thơm, mang vị ngọt thanh khi thưởng thức.
3. Mâm cúng theo phong tục miền Nam
Mâm cúng Tết Đoan Ngọ ở miền Nam ngoài các món quen thuộc còn có thêm một số đặc sản khác:
- Ở miền Nam, cơm rượu được vo thành viên tròn và ngâm thêm nước đường, tạo cảm giác ăn giống như xôi chè của miền Bắc.
- Món bánh này tương tự bánh tro nhưng lớn hơn, được làm từ gạo nếp và có nhân bên trong. Bánh ú Bá Trạng có thể được gói bằng lá sen hoặc lá chuối, mỗi loại lá sẽ tạo ra hương vị đặc trưng riêng biệt cho bánh.
- Chè trôi nước miền Nam là những viên tròn to được làm từ bột nếp trắng và nhân đậu xanh thơm bùi. Món chè này được ăn kèm với nước đường và nước cốt dừa, mang ý nghĩa trừ sâu bọ.
- Người miền Nam thường chọn những chùm vải thiều đẹp mắt, nhiều lá để bày biện trên mâm cúng, làm tăng thêm vẻ đẹp và trang trọng cho lễ cúng.
Mâm cúng theo phong tục miền Nam
Những điều lưu ý khi cúng Tết Đoan Ngọ
Lễ cúng Đoan Ngọ nên tổ chức vào giờ chính ngọ, tức là vào lúc 12 giờ trưa của ngày 5/5 âm lịch. Đây được coi là thời điểm linh thiêng nhất để tiếp nhận sự bảo vệ và phù hộ từ các thần linh.
Trong ngày này, tránh để giày dép lộn xộn hoặc để nhà cửa lộn xộn, vì điều này có thể mời gọi tà khí vào nhà. Cũng không nên mua các vật phẩm có hình thù kì quái, tránh đến những nơi u ám như nhà hoang, miếu đình hoang, và không nên đánh rơi tiền bạc hay ví, vì đây được cho là mất tài lộc, tài vận sẽ đi xuống.
Theo quan niệm phong thủy, khi ở khách sạn hay nhà nghỉ, không nên chọn phòng đầu tiên hoặc cuối cùng ở hành lang, vì vị trí này có thể thu hút năng lượng tiêu cực, không tốt cho sức khỏe và sự bình an của người ở.
